Toen Thierry Baudet vorige week op Twitter het einde van de Eerste Wereldoorlog misbruikte om zijn politieke agenda te pluggen was het land te klein, maar in Katwijk staan we al weken soldaten aan parasolletjes aan te gapen alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Van alle mogelijke thema’s om Katwijk te promoten koos Katwijk Marketing voor het uitmelken van de oorlog, met alle dwalingen van dien.

Maar ik moet beginnen met het benoemen van de positieve zaken, dat zegt althans mijn psycholoog. En het moet gezegd: het is prachtig om te zien hoeveel Katwijkers zich vrijwillig inzetten om Katwijk van Oranje tot een succes te maken. Niets dan lof voor hen. Het is ook een goede zaak dat er aandacht is voor de Tweede Wereldoorlog. Er zijn veel educatieve programma-onderdelen en de musea hebben hun beste beentje voor gezet om mee te werken aan een mooi en leerzaam programma. En toch sluimert er een ongemakkelijk gevoel bij dit alles, wat niet makkelijk valt te benoemen.

Nekafs en parasolletjes

Dat gevoel begon bij de opening toen er allerlei legervoertuigen al tüterend rondjes reden over de Boulevard. Het was een feestelijk gezicht hoor, maar de Nekafs en Dafs die daar rondreden hebben niks met WO II te maken, beide zijn pas vanaf begin jaren vijftig gebouwd. Historisch onjuist dus, maar vooruit, een dwalinkje mag. Verderop staat de witte tent. Er wordt muziek gespeeld, de onvermijdelijke Rogier van Otterloo, en er hangen etalagepoppen aan het plafond met een allegaartje aan Nederlandse uniformen aan hun kunststof ledematen. Ze hangen aan parasolletjes, wat koddig.

Hier begint het ongemak. Ik me niet even niet voor de geest halen wanneer er hier Nederlandse soldaten aan parasolletjes neerdaalden, dus dan moet het haast wel een verwijzing zijn naar de Duitse fallschirmjagers die op 10 mei 1940 op Valkenburg landden. Een paar dagen later vielen er 23 doden te betreuren, waren er talloze gewonden en was Valkenburg aan puin geschoten. Van Nazi’s die Valkenburg aan puin schieten naar etalagepoppen aan parasols in een Nederlands uniform. Je moet maar durven.

Kanotochten en ander entertainment

Je kon ook een kanotochtje maken om – ik verzin dit niet –  te ervaren hoe koud het water was toen dappere Hollandse jongens de oversteek waagden naar Engeland. Jongens die hun leven op het spel zetten omdat ze met eigen ogen zagen waartoe de bezetter in staat was. Mannen en jongens die het leven lieten in datzelfde koude water. Doe even normaal zeg. Er zijn mannen tijdens hun vlucht verdronken en 75 jaar later biedt Katwijk kanotochtjes aan om te ervaren hoe dat voelt. Bah.

En zo waren er meer bedenkelijke festiviteiten. Puzzeltochten zijn een prima manier om iets te vertellen over de oorlog, maar zodra dat als middel wordt ingezet om mensen langs de etalages te leiden en er prijzen zijn te verdienen dan worden al snel de ware perverse motieven duidelijk. Geld in het laatje, want de het mag wat kosten allemaal.

Vreetfuif voor de rijken

Morgen sluit het evenement af met een knalfuif voor de rijken. Voor 195 eurootjes p.p. mag je aanschuiven bij het eindgala om de kosten van het evenement wat te drukken. Entertainment en onbeperkt zuipen inbegrepen. Ik heb mijn hoofd gebroken over wat een decadent vreetfestijn ook alweer met de dagen na de bevrijding van doen heeft. Natuurlijk, er was vreugde en blijheid, maar de mensen hadden wel iets anders aan hun hoofd dan 200 piek af te tikken om erbij te horen en gezien te worden.

Vlak na de bevrijding was er een tekort aan van alles en nog wat. Er werd echt geen knop omgezet waardoor de oorlog ongedaan werd gemaakt en iedereen naar gala’s met dansmariekes kon gaan om zich te vermaken. Met de terugkeer van overlevenden uit de vernietigingskampen, mannen uit de arbeitseinsatz en de vrije pers die weer op gang kwam werd pas na de bevrijding de werkelijke omvang van de verschrikkingen duidelijk. De link met een vreetfuif ontgaat me dus een beetje, tenzij er bloembollen op het menu staan met behanglijmpudding als dessert. Misschien is dit een goed moment om hier het rekeningnummer van de voedselbank te droppen, voor hen die 195 euro kunnen missen. Bij deze en alvast eet smakelijk.

Perverse prikkels

De vraag die gesteld moet worden is wat commercie doet met de lessen die we uit de oorlog leren en of je überhaupt marketeers moet loslaten op zo’n pijnlijk en veelomvattend hoofdstuk uit de geschiedenis. In dit geval heeft het geleid tot een aantal ongemakkelijke dwalingen en ligt er een deken van plat chauvinisme over dit evenement ter meerdere glorie van de pecunia’s. Dat is zonde van alle inzet en ongetwijfeld goede bedoelingen.

De baas van Katwijk Marketing liet door het Leidsch Dagblad optekenen dat het vooral de bedoeling is om de nadruk te leggen op ‘zaken uit WO II waar we trots op zijn. Een opgewekte stemming dus, geen dodenherdenking‘, zei hij. Blijkbaar is het in marketingkringen geen probleem om te funshoppen in nationale trauma’s en eruit te vissen wat gunstig is voor de omzet. De marketingpsychologie hierachter is natuurlijk duidelijk. Aan honger en ellende moesten we maar niet teveel aandacht besteden, want dan houden de mensen hun knaken op zak.

Oorlog, ellende, bevrijding en verzet zijn echter onlosmakelijk met elkaar verbonden en je kunt je dus afvragen of het smaakvol is om de ‘onaangename’ elementen uit de oorlog naar de bijkeuken te bonjouren omdat dat nu even niet gelegen komt. Het verhaal van bevrijding heeft geen inhoud zonder het verhaal van bezetting en onderdrukking te vertellen. Het eren van verzetshelden is een lege huls als je niet benoemt waartegen zij zich hebben verzet, namelijk de honger, angst, vervolging, vernedering, dood, vernietiging en haat die ons land teisterden. Dit evenement toont aan hoe gemakkelijk je afdwaalt als meer toerisme, meer omzet, het succes van Soldaat van Oranje en het halve verhaal de vertrekpunten zijn waar vanuit je een evenement organiseert.

Het eerste wat sneuvelt in een oorlog is de waarheid; het eerste wat sneuvelt als marketeers euro’s ruiken is het zuivere verhaal. Veel plezier morgen.