Ik ben gek op cijfers. Cijfers geven vaak diepere inzichten dan een politiek betoog van een uur. Cijfers hebben iets onverbiddelijks. Meten is weten, de rest is retoriek. Maar hoed u, ook cijfers kunnen misleidend zijn. Enige kennis van statistiek heeft nog nooit iemand kwaad gedaan.
Toen ik hoorde dat Katwijk Marketing een cijferspecial over haar prestaties heeft gepubliceerd liep mij het water in de mond. Net als bij een frikandel speciaal verwacht je bij het woord ‘special’ iets extra’s, maar eenmaal aangeland op de website van VVV Katwijk bleek het toch weer die gortdroge frikandel zonder saus en ui.
De cijferspecial is niet meer dan het topje van de ijsberg van beschikbare data. Het zijn gegevens die zonder context niet zo gek veel zeggen. Een betrokkenheid van 52.667 op Facebook klinkt indrukwekkend, maar is dat het ook? En wat zijn die 3.767 volgers nu eigenlijk waard? Wordt de doelgroep bereikt? Hoe zit het met de geografische spreiding? Hoe verhouden de cijfers zich tot de prestatie-afspraken?
Wat zijn die 3.767 volgers nu eigenlijk waard?
Kale cijfers zeggen niet zo gek veel als ze niet in de juiste context worden geplaatst. Pas wanneer we de onderliggende cijfers analyseren, trends in beeld brengen en vergelijken ontstaat er een beeld van de waarde van het kale getal dat gepresenteerd wordt.
Een voorbeeld. De bibliotheek brengt elk jaar een jaarverslag (pdf) uit met aantallen leden, uitleningen en bezoekers. We lezen het vluchtig door, knikken tevreden over indrukwekkende percentages en stabiele ledenaantallen en gaan weer over op de orde van de dag. Toch dringt zich – in het licht van de Noordzeepassage als aangewezen locatie en de politieke lading van dit dossier – de behoefte op om eens wat dieper te graven.
Stabiele ledenaantallen maar teruglopende inkomsten, hoe kan dat?
Het ledenaantal van de bibliotheek blijft al jaren min of meer stabiel, een mooi gegeven dat natuurlijk een vermelding verdient in het jaarverslag. Duiken we echter in de financiële cijfers dan zien we dat de inkomsten uit leden al jaren teruglopen. Stabiele ledenaantallen maar teruglopende inkomsten, hoe kan dat? De verklaring is te vinden in de aanwas van jonge, niet betalende leden en de terugloop van betalende, volwassen leden. Een vervolgvraag zou zijn hoe dan de verhoudingen liggen tussen betalende en niet betalende leden maar vooral: wat zijn de trends voor de toekomst en wat betekent dit voor de belastingbetaler?
Rapportages hebben vaak een hoog wij-van-wc-eend gehalte. Inzicht in ruwe data kan de burger en de journalistiek helpen om zich een beter en onafhankelijker beeld te vormen van de werkelijkheid. Het zou een zegen zijn voor de journalistiek en het publieke debat wanneer ook de onderliggende data gewoon openbaar zou zijn.
