Vandaag wordt voor het vierde achtereenvolgende jaar aandacht besteed aan Coming Out Day. Op deze dag staat het moment centraal waarop een homo, lesbienne, biseksueel of transgender openlijk voor zijn of haar seksuele geaardheid uitkomt. In Katwijk gebeurt dit door het hijsen van de regenboogvlag. Een gesprek met de initiatiefnemer en een supporter van Coming Out Day in Katwijk.
‘Het doel van Coming Out Day is dat je aan de mensen die nog in de kast zitten laat weten dat je gerespecteerd wordt in de samenleving’, zegt Gijsbert Schrijvers, initiatiefnemer voor het hijsen van de vlag in 2015. Gijsbert is lid van de politieke partij Hart voor Katwijk en vond het tijd worden dat de gemeente met het wapperen van de regenboogvlag het signaal af geeft dat iedereen gelijk is. ‘De gemeente heeft daar een voorbeeldfunctie in’, vindt Gijsbert.
Het initiatief verliep destijds niet zonder slag of stoot. In eerste instantie werd er afwijzend op het voorstel gereageerd met als reden dat de gemeente zich beperkt tot het landelijke vlaggenprotocol. Later kwam men tot een compromis door de vlag niet op maar vóór het gemeentehuis te hijsen, aan een mast langs de Zeeweg. ‘Daar is de sjeu dan wel een beetje vanaf, de mensen die de politiek niet volgen denken dan dat Katwijk tegen is.’ Toen de vlag eenmaal hing werd ‘s nachts hij door een onbekende los gesneden en ontvreemd. De mast werd vervangen door een ‘hufterproof ’exemplaar met een slotje. ‘Toch ben ik blij dat hij elk jaar gehesen wordt’.
Spontane vlaggenactie
Het jaarlijkse gedoe rond het hijsen van de vlag op social media en het ‘lullige gezelschap’ dat elk jaar de moeite neemt om aanwezig te zijn bij het hijsen van de vlag stoorde de Katwijkse Suzanne van der Plas, zelf hetero, dermate dat zij spontaan een stel regenboogvlaggen opkocht om te verkopen aan vrienden en steunbetuigers. (De opbrengst gaat naar het COC in Leiden, red.) ‘Ik dacht, ik stoor me hier aan maar ik doe zelf ook niks, ik ga hem gewoon zelf ophangen!’ Het was een spontane actie die goed uitpakte. Binnen een dag had ze dertig vlaggen verkocht en inmiddels staat de teller op bijna 70. ‘Totaal random mensen vragen om een vlag. Eigenlijk is elke wijk wel vertegenwoordigd. Blijkbaar leeft het dus wel’, concludeert Suzanne, ‘en je krijgt ook mooie reacties te horen.’ Iemand zei: ‘mijn dochter worstelt met haar geaardheid en ik wil haar hiermee steunen. Ik wil de deur voor haar open zetten dat ze er altijd met me over kan praten.’
Een aanzetje voor een gesprek
Toen haar actie door de media werd opgepikt en op Facebook werd gepubliceerd liepen de reacties uiteen van steunbetuigingen tot kritiek. De reactie met de meeste likes: ‘Wat een poppenkast, ik hang als hetero toch ook geen vlag op? Zo blijf je jezelf apart zetten. Leef gewoon en doe normaal’. Suzanne besloot er toen niet op te reageren. Nu zegt ze: ‘Als mensen er neutraal tegenover staan of het allemaal niet nodig vinden: laat het dan gewoon, je hebt er toch ook geen last van? En als het niet nodig blijkt te zijn, nou, dan hangt er een vlag. Maar misschien is er in Katwijk wel een jongere die er mee worstelt. Hoe mooi is het dan dat zo’n vlag een aanzetje kan zijn voor een gesprek aan de keukentafel, al is het maar daar voor. Ik wil het niemand door de strot duwen maar maak het eens bespreekbaar. Denk er gewoon eens over na’.
Gijsbert erkent dat het hijsen van de vlag vooral symbolisch is. ‘We hadden toen voor ogen dat het jongeren die in de kast zitten wat vertrouwen kan geven wanneer er in de buurt vier vlaggen aan de gevel hangen.’ Uiteindelijk blijft het symboliek en zal zo’n jongere het bij zijn ouders neer moeten leggen en dat is bij elke familie anders.’ Dat de regenboogvlag vaak als homo-vlag wordt gezien snapt hij, maar dat is niet de betekenis ervan. ‘Het is geen homovlag maar een vlag voor liefde, vrijheid en iedereen met respect behandelen. De homo’s hebben het een beetje geclaimd maar dat is een beetje zo gegroeid omdat de homobeweging er veel gebruik van maakt.’ De vlag moet echter uitstralen dat de gemeente er voor iedereen is, ongeacht geaardheid, afkomst, geloof.
Dubbelleven
Is het eigenlijk wel nodig? Vraag ik. Ja, zeggen beide. Het is de afgelopen 10 jaar zeker verbeterd maar er zijn nog genoeg signalen die er op wijzen dat het niet vanzelfsprekend is dat andersgeaarden onvoorwaardelijk worden geaccepteerd. Er worden voorbeelden genoemd van jongeren die wel voor hun vrienden uit de kast zijn maar dat verborgen houden voor hun ouders. Jongeren die naar de steden uitwijken om uit te kunnen gaan met hun vriend of vriendin zodat de familie er niet achter komt. En dat gaat knagen, omdat ze liegen tegenover hun ouders maar tegelijkertijd bang zijn om afgewezen te worden.
‘In de kerk wordt er gewoon nog gebeden voor de andersgeaarden’, zegt Suzanne. ‘Dat is toch vreselijk? We bidden voor de misdadigers en daar achteraan de andersgeaarden. Dat is dan 2018.’ Ook Gijsbert geeft aan dat het geloof soms een rol bij het in de kast blijven van jongeren. ‘Een jongere die met zijn gevoelens worstelt en weet dat zijn ouders daar moeite mee zullen hebben zal het eerder voor zich houden en dus alleen met zijn gevoelens blijven zitten.’ Ook bij volwassen is niet uit de kast durven komen soms een probleem, zegt Gijsbert. ‘Het COC flyerde vroeger nog wel eens op de welbekende parkeerplaatsen. Daar komen ook wel de wat oudere Katwijkers met kinderzitjes en al achterin de auto. Die hebben dan een keurig leven en een vrouw en die gaan af en toe eens naar zo’n parkeerplaats toe. Dat is niet een leven dat je zou moeten willen hebben.’
Uit de kast kunnen komen is uiteindelijk een opluchting
Hij vervolgt: ‘Voor iedereen die uit de kast komt is het uiteindelijk een opluchting. Er valt een last van hun schouders, maar de stap er naartoe is lastig. Sommigen vertellen het eerst aan hun beste vrienden. Dat is een makkelijkere stap dan gelijk aan de ouders vertellen en het kan zelfs helpen de stap naar de ouders makkelijker te maken. Anderen vertellen het eerst aan hun moeder. Samen met hun moeder kunnen ze het dan aan hun vader vertellen.’
Suzanne hoopt dat ook (sport)verenigingen aandacht gaan besteden aan deze dag. Eén school gaat de vlag in ieder geval ophangen weet ze te vertellen. ‘Het is nog steeds een dingetje. Mensen zeggen vaak: ‘maakt mij niet uit hoor, als ze maar niet aan me zitten’. Dan denk ik, doe normaal. En als mensen zeggen: ‘Het maakt toch allemaal niet uit. Waarom dan een vlag ophangen?’ Dan is dat precies wat we willen uitdragen, het maakt niet uit. Wat is er nou mooier dan liefde, in welke vorm dan ook?’
Gijsbert tot slot: Eigenlijk moet je het niet eens hoeven zeggen. Het hele uit de kast komen is ook best raar. Geen enkele hetero zegt op zijn twaalfde of dertiende: ik val op vrouwen of mannen. Die vlag zou er eigenlijk niet moeten zijn, maar is nog wel nodig. Zolang jongeren het moeilijk vinden om uit de kast te komen of zelfs besluiten om dat helemaal niet te doen is er reden om aan te nemen dat het nog niet volledig geaccepteerd is. Van opdringen wil Gijsbert niets weten. ‘Je kan het niemand opleggen, Respect moet je krijgen’.
